Temelinde endüstriyel ve insan kaynaklı faaliyetler sonucunda ortaya çıkan emisyonlar hava kirliliğine doğrudan etki etmektedir. Bu kirleticilerin içerisinde kükürt oksitler temel elemanlardan biridir.
Özellikle kömür ve petrol koku gibi kükürt içeren bileşenlerin yakılması sonucunda atmosfere yüksek miktarda SO2 emisyonu bırakılmaktadır. SO2 parametresinin atmosfere doğrudan etkileri olduğu gibi, atmosferde girdiği reaksiyonlar sonucunda SO3 ve H2SO4 gibi asit içeriklerine dönüşmektedir. Bu maddeler yağmurlar sayesinde yeryüzüne tekrar ulaşarak canlı ve cansız varlıklara zararlar vermektedir.
Bu kapsamda Avrupa Çevre Ajansı ve ülkemizde Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği temelinde yanma kaynaklı oluşan SO2 parametresinin maksimum emisyon limit değerleri belirlenmiştir. Endüstriyel kuruluşlar, belirlenmiş bu limitlerin altında emisyon atımı sağlanamadığı durumlarda hem hava kirliliğine büyük etkilerde bulunur hem de çalışmalarının sürekliliğini sağlayamazlar.
Ülkemizde de yaygın olarak kullanılmakta olan kömür, endüstriyel enerji kaynaklarının üst sıralardaki yerini korumaktadır. Özellikle ülkemizde yerli olarak nitelendirilen linyit kömürü yüksek miktarda kükürt bileşeni içermektedir. Bu durum yanma sonucu ortaya çıkan SO2 miktarının çok yüksek olmasına ve dolayısıyla hava kirliliğin artmasına neden olmaktadır. İşletmeler, bu kirliliğin önüne geçmeli ve yüksek SO2 emisyonlarını atmosfere salmadan önce düşürmelidir.
Büyük yakma tesislerinde ve buhar kazanlarında oluşan yüksek SO2, birkaç farklı yöntem ile azaltılmaktadır. Kükürt oksitlerin azaltıldığı reaksiyonları SO2 indirgeme (desülfürizasyon) olarak adlandırılmaktadır. Bu indirgeme prosesi, yüksek SO2 içeren baca gazının belirli bir kimyasal ile yıkanarak, istenen seviyede indirgenmesini temel almaktadır.
Baca gazı desülfürizasyon ünitelerinde en yaygın olarak kullanılan yöntem kireç taşı ve suyun karışımı ile oluşan kireç sütü (Ca(OH)2) ile yıkamaktır. Bu yıkama işlemi aşağıdaki reaksiyon zincirlerinden oluşmaktadır.
Ca(OH)2 + SO2 → CaSO3 + H2O
Ca(OH)2 + SO3 + H2O → CaSO4 +2H2O
Bu reaksiyonlar sonucu çökelen CaSO4 farklı endüstrilerde, farklı kullanım alanlara hitap edecek özel bir malzemedir.
Türkiye'de Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğine göre büyük yakma tesislerindeki SO2 limit değerleri, baca gazı desülfürizasyon (FGD) sisteminin arıtma verimliliğine göre değişiklik göstermektedir.
"1.3.1.1.1. Isıl gücü 100 MW ila 300 MW arasında olan tesisler için 300 mg/Nm3 SO2 emisyon sınır değeri aşılamaz veya en az % 92 oranında kükürt giderme sağlanır. 1.3.1.1.2. Isıl gücü 300 MW ve üzerinde olan tesisler için 400 mg/Nm3 SO2 emisyon sınır değeri aşılamaz ve en az % 95 oranında kükürt giderme sağlanır." (kaynakça: SKHKKY EK-5)
Bu sınır değerler doğrultusunda işletmeler, FGD ünitelerinin verimliliklerini sürekli olarak izlemekte ve kayıt altına almaktadır. Bu izlemenin bir diğer amacı ise FGD'ye girecek olan SO2 yükünü saptayarak kullanılacak olan kimyasal miktarını belirlemektir.
Baca gazı emisyon ölçümünde yaygın olarak kullanılan ekstraktif (gazı taşıyarak örnekleme yapan) sistemler, bu uygulamada yüksek SO2'den kaynaklı yüksek işletme ve bakım maliyetleri yaratmaktadır.
Bu uygulama için AIROPTIC markasının ortaklığında sektöre sunduğumuz in-situ (yerinde ölçüm yapan) lazer gaz analizörü, yüksek SO2 gibi korozif etkilere karşı dayanıklı ve düşük işletme maliyetlerine sahip bir tasarıma sahiptir.
Karşılıklı alıcı ve verici başlıklardan oluşan sistem, numune gazın geçtiği kanala gönderilen kızılötesi ışığın, hedef gaz tarafından absorbe edilmesi (emilmesi) ve azalan ışık şiddetinin alıcı ünite tarafından ölçülmesi esasına dayanmaktadır. Sistem SO2 ile birlikte 4 gaza kadar farklı parametreleri de tek lazer başlığı ile ölçebilmektedir. Bu sayede FGD ünitesine girmeden önce H2O, HCI, SO2 gibi parametreleri ölçerek, FGD ömrünün uzatılmasına ve kullanılan kimyasal miktarının en uygun seviyede tutulmasına olanak sağlanmaktadır.
Lazer ünitesi içerisinde bir referans hücre mevcuttur. Bu referans hücrenin temel amacı, bacaya gönderilen her ışık süzmesinin, paralel zamanda bu referans hücreye de gönderilen sapmaların düzeltilmesi ve her ölçümün doğrulanmış olmasını sağlamaktır.
Set Teknik Emniyet ve Çevre Teknolojileri A.Ş. olarak; Gaz Algılama Sistemleri, Proses Gaz Analiz Sistemleri, Sürekli Emisyon Ölçüm Sistemleri, Endüstriyel İş Güvenliği Ekipmanları ve Yanma Teknolojileri konularında, 2004 yılından bu yana her geçen gün geliştirerek bugüne taşıdığımız satış ve teknik destek tecrübemiz ve tamamı Türkiye ve Avrupa normlarına uyumlu ürünlerimiz ile mühendislik çözümleri sunmaktayız.
Paylaş: